Diagnoza raka sprawia, że świat, który istniał do tej pory, wali się. W każdej sferze życia człowieka chorego następuje zmiana dotychczasowych wartości i priorytetów. Dotyczy to również osób bliskich   i rodziny chorego.

„Każdy człowiek choruje i przeżywa inaczej, podobnie jak żyje w sposób niepowtarzalny. Ta sama diagnoza i choroba oznacza dla każdego coś innego, co może być zrozumiałe jedynie w kontekście jego indywidualnych doświadczeń” – Anna Kopczyńska -Tyszko

Konfrontacja z diagnozą choroby nowotworowej jest złożonym procesem. Jest to konfrontacja         z całym dotychczasowym życiem, z sukcesami i porażkami, i jednocześnie z niepewną, przerażającą często teraźniejszością i przyszłością. W procesie diagnostycznym występuje często szok, niedowierzanie i zaprzeczanie – „To nie może być prawda. Lekarz się pomylił”, „To nie jest rak”.

Osobie, u której zdiagnozowano raka, mogą towarzyszyć ponadto takie reakcje emocjonalne, jak strach, lęk, przerażenie, smutek, żal, przygnębienie, złość, gniew, nadzieja, utrata zaufania do własnego ciała, poczucie winy (np. u palaczy, alkoholików), pretensje do siebie, innych, losu, Boga, poczucie krzywdy (np. u osób, które odziedziczyły wadliwy gen). Są to reakcje adaptacyjne, które pomagają pacjentowi w uczeniu się życia z chorobą. Gdy reakcje emocjonalne zaburzają proces adaptacji do choroby, tj. w przypadku zaburzeń depresyjnych, lękowych, ostrych lub przewlekłych zaburzeń psychicznych, warto zwrócić się o pomoc specjalistyczną – psychologiczną, psychoonkologiczną, psychiatryczną.

Etap diagnostyczny wymaga od chorego zaakceptowania większej zależności od innych osób        (od bliskich, personelu medycznego) oraz uświadomienia sobie, zaakceptowania faktu istnienia choroby. Chory powinien nauczyć się tolerować emocjonalny stres i niepewność oraz przyjmować pomoc od innych. Poza tym zadaniami chorego, które pomogą mu przystosować się do choroby, jest umiejętność przystosowania się do systemu służby zdrowia, współuczestniczenie w podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia, nauka rozmowy z innymi o diagnozie i chorobie, znalezienie sensu           i osobistego znaczenia choroby. Zdecydowanie lepiej radzą sobie osoby, które w sytuacjach stresujących stosują zadaniową strategię radzenia sobie. W kontekście raka traktują chorobę jako zadanie do wykonania, wyzwanie. Bardzo ważnym czynnikiem w procesie zdrowienia jest wsparcie adekwatne do potrzeb chorego – zarówno wsparcie indywidualne (psycholog, psychoonkolog, bliska osoba), jak i wsparcie grupowe (grupa wsparcia, np. Amazonki w przypadku pacjentki/pacjenta chorej/chorego na raka piersi. Ważna jest również umiejętność poszukiwania wsparcia przez samego pacjenta. Może on zgłosić się sam, np. do psychoonkologia, po terapię wspierającą, psychoedukację, rozmowę diagnostyczną etc. Chory lub jego bliscy mogą skorzystać ze wsparcia informacyjnego lub emocjonalnego, telefonując do Gdańskiej Infolinii Onkologicznej pod bezpłatny numer 800 08 01 64 od poniedziałku do piątku w godzinach 18:00–22:00 (nadzór merytoryczny i organizacyjny sprawuje Polskie Towarzystwo Psychoonkologiczne).

Czasami konieczne może okazać się wsparcie farmakologiczne, np. gdy chory ma dotkliwe kłopoty      ze snem bądź brak łaknienia spowodowany stresem diagnozy raka, co może osłabiać go jeszcze przed rozpoczęciem leczenia.